I. Giới thiệu chung về Xuất khẩu lao động tại Hải Dương: Cơ hội và Thách thức trong bối cảnh hội nhập

Hải Dương, một tỉnh nằm ở trung tâm Đồng bằng sông Hồng, không chỉ nổi tiếng với bề dày lịch sử văn hóa và tiềm năng phát triển công nghiệp, nông nghiệp mà còn là một trong những địa phương có nguồn lao động dồi dào, chất lượng, đóng góp tích cực vào thị trường lao động trong nước và quốc tế. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (thường gọi là xuất khẩu lao động – XKLĐ) đã trở thành một hướng đi quan trọng, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả người lao động, gia đình họ và sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh nhà.

A. Tầm quan trọng của Xuất khẩu lao động đối với Kinh tế – Xã hội Hải Dương

Hoạt động XKLĐ đóng vai trò đa diện và ngày càng khẳng định vị thế quan trọng trong chiến lược phát triển của tỉnh Hải Dương:

1. Giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân: Hải Dương với dân số đông và cơ cấu dân số trẻ, áp lực về việc làm là không nhỏ. XKLĐ mở ra cơ hội việc làm với thu nhập cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung trong nước, đặc biệt đối với lao động ở khu vực nông thôn hoặc những người chưa có việc làm ổn định. Thu nhập từ XKLĐ giúp cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động và gia đình, góp phần giảm nghèo bền vững.
2. Nguồn ngoại tệ quan trọng: Lượng kiều hối do người lao động gửi về hàng năm là một nguồn ngoại tệ đáng kể, đóng góp vào cán cân thanh toán quốc gia và của tỉnh, tăng dự trữ ngoại hối, thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư tại địa phương. Nguồn tiền này thường được đầu tư vào sửa chữa nhà cửa, mua sắm trang thiết bị, đầu tư sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ, hoặc cho con cái ăn học, tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực trong cộng đồng.
3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Quá trình làm việc tại các nước phát triển (như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Đức…) giúp người lao động tiếp cận với công nghệ tiên tiến, quy trình làm việc chuyên nghiệp, tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động cao. Sau khi về nước, họ trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng, kinh nghiệm và ngoại ngữ, dễ dàng tìm được việc làm tốt hoặc tự khởi nghiệp, đóng góp vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh.
4. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động: XKLĐ góp phần chuyển dịch lao động từ nông nghiệp sang các ngành công nghiệp, dịch vụ, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế của tỉnh.
5. Tăng cường giao lưu văn hóa, hợp tác quốc tế: Người lao động đi làm việc ở nước ngoài không chỉ mang về thu nhập mà còn là “đại sứ văn hóa”, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam nói chung và Hải Dương nói riêng đến bạn bè quốc tế, đồng thời tăng cường hiểu biết và hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia tiếp nhận lao động.

B. Lợi ích và Thách thức khi tham gia Xuất khẩu lao động

Tham gia thị trường lao động quốc tế mang lại nhiều cơ hội hấp dẫn nhưng cũng đi kèm không ít thách thức đòi hỏi người lao động phải chuẩn bị kỹ lưỡng.

• Lợi ích:

  • Thu nhập cao: Đây là yếu tố hấp dẫn nhất, giúp người lao động tích lũy vốn, cải thiện kinh tế gia đình nhanh chóng.
  • Nâng cao tay nghề, kỹ năng: Được làm việc trong môi trường hiện đại, tiếp xúc công nghệ mới, học hỏi quy trình làm việc khoa học.
  • Mở rộng kiến thức, tầm nhìn: Trải nghiệm văn hóa mới, học ngoại ngữ, tiếp cận lối sống và tư duy khác biệt, giúp người lao động trưởng thành hơn.
  • Cơ hội phát triển sau khi về nước: Với kinh nghiệm, kỹ năng và vốn tích lũy, người lao động có nhiều lựa chọn tốt hơn cho tương lai.
  • Được pháp luật bảo vệ: Khi đi qua các công ty được cấp phép và theo đúng quy định, người lao động được pháp luật Việt Nam và nước sở tại bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

• Thách thức:

  • Chi phí ban đầu: Người lao động thường phải chi trả một khoản chi phí không nhỏ cho việc học ngoại ngữ, đào tạo nghề, làm hồ sơ, vé máy bay, phí dịch vụ… Điều này có thể tạo áp lực tài chính lớn, thậm chí phải vay mượn.
  • Rào cản ngôn ngữ và văn hóa: Khó khăn trong giao tiếp, khác biệt về phong tục, tập quán, lối sống có thể gây sốc văn hóa, ảnh hưởng đến tâm lý và khả năng hòa nhập.
  • Áp lực công việc và cuộc sống: Môi trường làm việc mới, cường độ lao động cao, nỗi nhớ nhà, sự cô đơn có thể gây căng thẳng.
  • Rủi ro về quyền lợi: Dù có hợp đồng, vẫn có thể xảy ra tranh chấp lao động, bị đối xử không công bằng, điều kiện làm việc, ăn ở không như cam kết, đặc biệt nếu gặp phải công ty môi giới không uy tín hoặc chủ sử dụng lao động không tốt.
  • Rủi ro lừa đảo: Thị trường XKLĐ tiềm ẩn nhiều rủi ro lừa đảo từ các công ty “ma”, môi giới bất hợp pháp, hứa hẹn việc nhẹ lương cao nhưng thực chất là lừa tiền hoặc đưa đi lao động bất hợp pháp.
  • Vấn đề tái hòa nhập: Sau khi về nước, một số người lao động có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm phù hợp hoặc thích nghi trở lại với môi trường trong nước.

C. Vai trò then chốt của các công ty XKLĐ được cấp phép

Trước những cơ hội và thách thức đó, vai trò của các công ty dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài (gọi tắt là công ty XKLĐ) được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (MOLISA) cấp phép là vô cùng quan trọng. Đây là những đơn vị hoạt động hợp pháp, chịu sự quản lý chặt chẽ của nhà nước, có chức năng và nhiệm vụ rõ ràng:

1. Tuyển chọn lao động: Tìm kiếm, tiếp nhận hồ sơ, sơ tuyển lao động có đủ điều kiện, nguyện vọng đi làm việc ở nước ngoài.
2. Đào tạo: Tổ chức các khóa đào tạo ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết (văn hóa, pháp luật nước sở tại), giáo dục định hướng và đào tạo/nâng cao kỹ năng nghề theo yêu cầu của đối tác nước ngoài.
3. Ký kết hợp đồng: Làm cầu nối ký kết Hợp đồng cung ứng lao động với đối tác nước ngoài và Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài với từng người lao động, đảm bảo các điều khoản rõ ràng, đúng pháp luật.
4. Hoàn thiện thủ tục: Hỗ trợ người lao động hoàn thiện các thủ tục pháp lý cần thiết (hồ sơ, visa, vé máy bay…).
5. Quản lý và hỗ trợ lao động ở nước ngoài: Phối hợp với đối tác và cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài để quản lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động trong suốt thời gian làm việc theo hợp đồng. Giải quyết các vấn đề phát sinh, hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn.
6. Thanh lý hợp đồng và hỗ trợ tái hòa nhập: Thực hiện thủ tục thanh lý hợp đồng khi người lao động kết thúc thời hạn làm việc và về nước, đồng thời có thể có các chương trình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng.

Việc lựa chọn đúng công ty XKLĐ được cấp phép là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo chuyến đi XKLĐ an toàn, hợp pháp và hiệu quả.

D. Mục tiêu của bài viết

Bài viết này nhằm cung cấp một cái nhìn tổng quan, chi tiết và cập nhật về thị trường xuất khẩu lao động tại Hải Dương, đặc biệt tập trung vào việc nhận diện và lựa chọn các công ty XKLĐ uy tín đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép hoạt động. Chúng tôi sẽ phân tích tầm quan trọng của việc lựa chọn công ty hợp pháp, các tiêu chí đánh giá, giới thiệu danh sách tham khảo các đơn vị được cấp phép (dựa trên thông tin công khai và cần được kiểm chứng lại), quy trình tham gia, các vấn đề về chi phí, thị trường phổ biến, quyền lợi người lao động và cảnh báo về các rủi ro lừa đảo. Mục tiêu cuối cùng là trang bị cho người lao động tại Hải Dương những kiến thức cần thiết để đưa ra quyết định đúng đắn, bảo vệ bản thân và tối đa hóa lợi ích từ cơ hội XKLĐ.

II. Tại sao phải chọn công ty XKLĐ được cấp phép? Sự khác biệt giữa “vàng” và “thau”

Trong “ma trận” thông tin về XKLĐ hiện nay, với vô số lời mời chào hấp dẫn từ nhiều nguồn khác nhau, việc phân biệt đâu là công ty hoạt động hợp pháp, uy tín và đâu là những tổ chức, cá nhân lừa đảo, môi giới bất hợp pháp là vô cùng cấp thiết. Lựa chọn sai lầm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng: mất tiền, mất thời gian, thậm chí vướng vào vòng lao lý ở nước ngoài. Dưới đây là những lý do cốt lõi giải thích tại sao người lao động bắt buộc phải chọn công ty XKLĐ đã được MOLISA cấp Giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài:

A. Đảm bảo tính pháp lý và quyền lợi người lao động

1. Hoạt động hợp pháp: Chỉ những công ty được MOLISA cấp phép mới đủ tư cách pháp nhân để thực hiện các hoạt động tuyển chọn, đào tạo, đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo quy định của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và các văn bản hướng dẫn thi hành. Giấy phép này là bằng chứng cho thấy công ty đã đáp ứng đủ các điều kiện khắt khe về vốn pháp định, cơ sở vật chất, đội ngũ nhân sự, bộ máy chuyên trách và đã ký quỹ tại ngân hàng để đảm bảo giải quyết rủi ro (nếu có) cho người lao động.
2. Hợp đồng rõ ràng, đúng luật: Các công ty được cấp phép phải sử dụng mẫu Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo quy định, trong đó nêu rõ các điều khoản về công việc, thời hạn, địa điểm làm việc, thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, tiền lương, điều kiện ăn ở, bảo hiểm, chi phí, quyền và nghĩa vụ của các bên. Hợp đồng này là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi người lao động khi có tranh chấp xảy ra.
3. Bảo vệ quyền lợi tại nước ngoài: Công ty được cấp phép có trách nhiệm phối hợp với đối tác nước ngoài và cơ quan đại diện ngoại giao, Ban quản lý lao động Việt Nam tại nước sở tại để quản lý, hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng. Khi người lao động gặp khó khăn, rủi ro (tai nạn lao động, bệnh tật, tranh chấp với chủ sử dụng…), công ty phải có trách nhiệm can thiệp, hỗ trợ giải quyết.

B. Quy trình tuyển chọn, đào tạo bài bản, chuyên nghiệp

1. Tuyển chọn minh bạch: Các công ty hợp pháp thường có quy trình tuyển chọn công khai, rõ ràng về tiêu chí, điều kiện, thời gian, địa điểm. Họ không thu các khoản phí bất hợp lý trong quá trình sơ tuyển.
2. Đào tạo chất lượng: Luật pháp yêu cầu các công ty phải tổ chức đào tạo ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết (văn hóa, pháp luật, phong tục tập quán nước đến) và giáo dục định hướng cho người lao động trước khi đi. Các công ty uy tín thường đầu tư vào cơ sở vật chất, giáo viên, chương trình đào tạo bài bản để đảm bảo người lao động có đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết, giúp họ hòa nhập nhanh chóng và làm việc hiệu quả. Một số công ty còn có trung tâm đào tạo nghề riêng hoặc liên kết với các trường nghề để nâng cao tay nghề cho lao động theo yêu cầu cụ thể của từng đơn hàng.
3. Chuẩn bị hồ sơ chuyên nghiệp: Công ty sẽ hướng dẫn và hỗ trợ người lao động chuẩn bị đầy đủ, chính xác các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của đối tác nước ngoài và cơ quan chức năng, đảm bảo quá trình xin visa, làm thủ tục xuất nhập cảnh diễn ra thuận lợi.

C. Hỗ trợ xử lý vấn đề phát sinh ở nước ngoài

Đây là một trong những vai trò quan trọng nhất của công ty được cấp phép. Trong quá trình làm việc ở nước ngoài, người lao động có thể gặp phải nhiều vấn đề như: * Bất đồng với chủ sử dụng lao động về điều kiện làm việc, lương bổng. * Tai nạn lao động, ốm đau. * Khó khăn trong hòa nhập văn hóa, cuộc sống. * Các vấn đề pháp lý khác. Khi đó, công ty phái cử có trách nhiệm là đầu mối liên lạc, phối hợp với các bên liên quan (chủ sử dụng, cơ quan chức năng nước sở tại, cơ quan đại diện Việt Nam) để can thiệp, bảo vệ quyền lợi và hỗ trợ người lao động giải quyết vấn đề một cách tốt nhất trong khuôn khổ pháp luật và hợp đồng đã ký.

D. Hậu quả nghiêm trọng của việc đi qua các công ty “ma”, môi giới bất hợp pháp

Ngược lại, nếu người lao động nhẹ dạ, cả tin đi qua các công ty không có giấy phép, các văn phòng tư vấn trá hình hoặc các cá nhân môi giới tự do (“cò mồi”), họ sẽ phải đối mặt với vô vàn rủi ro và hậu quả khôn lường:

1. Mất tiền oan: Bị thu các khoản phí cao ngất ngưởng, không rõ ràng, không có hóa đơn chứng từ hợp lệ. Nhiều trường hợp đóng tiền xong thì công ty biến mất hoặc không thực hiện đúng cam kết.
2. Thông tin sai lệch, hợp đồng không đảm bảo: Bị cung cấp thông tin sai sự thật về công việc, mức lương, điều kiện làm việc. Ký những bản hợp đồng sơ sài, không đúng luật, gây bất lợi cho người lao động.
3. Bị đưa đi làm việc bất hợp pháp: Một số đối tượng lợi dụng danh nghĩa XKLĐ để đưa người ra nước ngoài bằng con đường du lịch, thăm thân… rồi để họ trốn ở lại làm việc “chui”. Lao động bất hợp pháp sẽ không được pháp luật bảo vệ, luôn sống trong lo sợ bị bắt giữ, trục xuất, bị chủ bóc lột sức lao động, quỵt lương, không có bảo hiểm và không được hưởng bất kỳ chế độ nào.
4. Bị bỏ rơi khi gặp rủi ro: Khi xảy ra vấn đề ở nước ngoài (tai nạn, bệnh tật, tranh chấp…), người lao động đi qua kênh bất hợp pháp sẽ không có ai đứng ra bảo vệ, hỗ trợ. Họ hoàn toàn đơn độc và phải tự chịu trách nhiệm.
5. Vi phạm pháp luật: Bản thân việc tham gia vào đường dây XKLĐ bất hợp pháp đã là hành vi vi phạm pháp luật của cả Việt Nam và nước sở tại, có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự.

Tóm lại: Việc lựa chọn công ty XKLĐ được cấp phép không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là cách tốt nhất để người lao động tự bảo vệ mình, đảm bảo một hành trình đi làm việc ở nước ngoài an toàn, hiệu quả và đạt được mục tiêu cải thiện cuộc sống. Tuyệt đối không nên tin vào những lời hứa hẹn đường mật, chi phí rẻ bất ngờ từ những nguồn không chính thống.

III. Tiêu chí đánh giá một công ty XKLĐ uy tín tại Hải Dương: “Chọn mặt gửi vàng”

Sau khi hiểu rõ tầm quan trọng của việc chọn công ty được cấp phép, bước tiếp theo là làm thế nào để đánh giá và lựa chọn được một đơn vị thực sự uy tín, chuyên nghiệp và phù hợp với bản thân giữa hàng trăm công ty đang hoạt động. Dưới đây là những tiêu chí quan trọng mà người lao động tại Hải Dương cần xem xét kỹ lưỡng:

A. Giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài

• Yêu cầu cốt lõi: Đây là tiêu chí tiên quyết và bắt buộc. Công ty phải có Giấy phép do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (MOLISA) cấp còn hiệu lực.
• Cách kiểm tra:
  • Yêu cầu công ty cung cấp bản sao công chứng Giấy phép.
  • Kiểm tra trực tiếp trên website chính thức của Cục Quản lý lao động ngoài nước (DOLAB) thuộc MOLISA (www.dolab.gov.vn). Tại đây thường xuyên cập nhật danh sách các doanh nghiệp được cấp phép, bị thu hồi giấy phép hoặc bị cảnh báo.
  • Liên hệ Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Hải Dương để được hỗ trợ xác minh thông tin.
• Lưu ý: Cần phân biệt rõ Giấy phép hoạt động dịch vụ XKLĐ với Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh thông thường. Nhiều công ty chỉ có giấy đăng ký kinh doanh ngành nghề tư vấn du học, giới thiệu việc làm trong nước… nhưng lại mạo danh hoạt động XKLĐ. Cũng cần cảnh giác với các văn phòng đại diện, chi nhánh không được ủy quyền tuyển dụng trực tiếp.

B. Lịch sử hoạt động và kinh nghiệm

• Thời gian hoạt động: Một công ty có lịch sử hoạt động lâu năm thường có bề dày kinh nghiệm, mạng lưới đối tác ổn định và quy trình làm việc chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố duy nhất, các công ty mới thành lập nhưng có sự đầu tư bài bản và đội ngũ tâm huyết cũng đáng xem xét.
• Số lượng lao động đã đưa đi: Con số này phần nào phản ánh năng lực và uy tín của công ty trên thị trường.
• Tỷ lệ lao động bỏ trốn, vi phạm hợp đồng: Một công ty uy tín sẽ có các biện pháp quản lý, giáo dục tốt để hạn chế tối đa tình trạng này. Có thể tìm hiểu thông tin này qua các kênh không chính thức (diễn đàn, mạng xã hội) hoặc qua đánh giá của cơ quan quản lý (nếu có công khai).

C. Thị trường chủ lực và đối tác nước ngoài

• Thị trường chuyên sâu: Mỗi công ty thường có thế mạnh ở một hoặc một vài thị trường nhất định (Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Châu Âu…). Nên chọn công ty có kinh nghiệm sâu về thị trường mà bạn mong muốn đến.
• Thông tin đối tác: Công ty có cung cấp thông tin rõ ràng về các nghiệp đoàn, công ty, nhà máy tiếp nhận lao động ở nước ngoài không? Các đối tác này có uy tín không?
• Chất lượng đơn hàng: Tìm hiểu về các đơn hàng cụ thể mà công ty đang tuyển: ngành nghề, công việc chi tiết, mức lương, điều kiện làm việc, ăn ở, chế độ đãi ngộ… Đơn hàng có phù hợp với năng lực, sức khỏe và nguyện vọng của bạn không?

D. Ngành nghề đa dạng, phù hợp năng lực

• Một công ty tốt thường có nhiều lựa chọn ngành nghề khác nhau (cơ khí, xây dựng, điện tử, nông nghiệp, chế biến thực phẩm, dệt may, điều dưỡng, giúp việc…) để người lao động lựa chọn phù hợp với trình độ, kinh nghiệm và giới tính.
• Công ty có tư vấn kỹ lưỡng để bạn chọn được ngành nghề phù hợp nhất không? Hay chỉ cố gắng hướng bạn vào những đơn hàng họ đang cần tuyển gấp?

E. Quy trình tuyển dụng minh bạch, công khai

• Thông tin rõ ràng: Mọi thông tin về đơn hàng, điều kiện tuyển dụng, chi phí, lịch trình thi tuyển, đào tạo… phải được công bố công khai, rõ ràng, dễ hiểu.
• Không yêu cầu “đặt cọc” bất hợp lý: Cảnh giác với các công ty yêu cầu đóng tiền cọc quá cao hoặc các khoản phí không tên trước khi thi tuyển hoặc trúng tuyển.
• Quy trình chuyên nghiệp: Tổ chức thi tuyển (tay nghề, phỏng vấn) nghiêm túc, khách quan. Thông báo kết quả kịp thời.

F. Chi phí rõ ràng, hợp lý (Tuân thủ quy định nhà nước)

• Bảng kê chi tiết: Công ty phải cung cấp bảng kê chi tiết các khoản chi phí mà người lao động phải nộp theo đúng quy định của pháp luật cho từng thị trường, từng đơn hàng (phí dịch vụ, môi giới (nếu có), vé máy bay, visa, khám sức khỏe, đào tạo…).
• Mức phí hợp lý: So sánh mức phí với quy định trần của nhà nước (ví dụ: phí dịch vụ không quá 01 tháng lương theo hợp đồng/năm cho một số thị trường như Nhật Bản, Đài Loan; không quá 03 tháng lương/hợp đồng 3 năm…). Cảnh giác với mức phí quá cao hoặc quá thấp (có thể là chiêu trò câu kéo).
• Hóa đơn, chứng từ: Mọi khoản tiền nộp phải có hóa đơn, phiếu thu hợp lệ, ghi rõ nội dung thu. Tuyệt đối không giao tiền mặt mà không có chứng từ.
• Thông tin về vay vốn: Công ty có tư vấn, hỗ trợ người lao động tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội hoặc các tổ chức tín dụng khác không?

G. Chất lượng đào tạo (Ngoại ngữ, Kỹ năng, Định hướng)

• Cơ sở vật chất: Trung tâm đào tạo có khang trang, đầy đủ trang thiết bị học tập, ký túc xá (nếu có) đảm bảo điều kiện ăn ở, sinh hoạt cho học viên không?
• Chương trình đào tạo: Nội dung đào tạo có bài bản, sát với yêu cầu thực tế của công việc và cuộc sống ở nước ngoài không? Thời lượng đào tạo có đủ không?
• Đội ngũ giáo viên: Giáo viên có trình độ, kinh nghiệm, nhiệt tình không?
• Đào tạo kỹ năng mềm: Ngoài ngoại ngữ và tay nghề, công ty có chú trọng đào tạo các kỹ năng mềm cần thiết (giao tiếp, xử lý tình huống, quản lý tài chính cá nhân, nhận thức về pháp luật và văn hóa nước sở tại) không?

H. Chính sách hỗ trợ người lao động (Trước, Trong, Sau khi xuất cảnh)

• Trước xuất cảnh: Hỗ trợ làm hồ sơ, thủ tục nhanh chóng, chính xác. Tổ chức khám sức khỏe tại các bệnh viện đủ tiêu chuẩn.
• Trong thời gian ở nước ngoài: Có cán bộ đại diện hoặc cơ chế liên lạc, hỗ trợ người lao động khi gặp khó khăn không? Phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh như thế nào? Có thăm hỏi, động viên người lao động định kỳ không?
• Sau khi về nước: Có hỗ trợ thanh lý hợp đồng, nhận lại các khoản tiền đặt cọc, thế chấp (nếu có) đúng hạn không? Có giới thiệu việc làm trong nước hoặc tư vấn hướng nghiệp cho lao động sau khi về nước không (đây là điểm cộng lớn)?

I. Phản hồi từ người lao động đã đi

• Kênh tham khảo: Tìm kiếm thông tin, đánh giá về công ty trên các diễn đàn, mạng xã hội, hội nhóm của những người đã đi XKLĐ. Tham khảo ý kiến của bạn bè, người thân đã từng đi qua công ty đó.
• Gặp gỡ trực tiếp: Nếu có thể, hãy cố gắng gặp gỡ, trao đổi trực tiếp với những người lao động đang học tập tại trung tâm hoặc đã đi về từ công ty đó để có cái nhìn khách quan nhất.
• Lưu ý: Thông tin trên mạng cần được chọn lọc và kiểm chứng vì có thể có những phản hồi thiếu khách quan hoặc mang tính cạnh tranh không lành mạnh.

Kết luận: Việc lựa chọn công ty XKLĐ uy tín đòi hỏi sự tìm hiểu kỹ lưỡng, cẩn trọng và đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn. Đừng vội vàng quyết định chỉ dựa trên lời quảng cáo hay mức phí rẻ. Hãy dành thời gian đánh giá công ty dựa trên các tiêu chí trên để đảm bảo quyền lợi và sự an toàn cho bản thân.

IV. Danh sách Top 14+ công ty XKLĐ được cấp phép có hoạt động tại/liên quan đến Hải Dương (Tham khảo và cần kiểm chứng)

Lưu ý quan trọng:

• Danh sách dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo, được tổng hợp từ các nguồn thông tin công khai tại thời điểm viết bài và có thể chưa đầy đủ hoặc có sự thay đổi theo thời gian. Thứ tự trong danh sách không mang ý nghĩa xếp hạng về mức độ uy tín.
• Người lao động bắt buộc phải tự mình kiểm tra lại thông tin về giấy phép hoạt động của các công ty này trên website chính thức của Cục Quản lý lao động ngoài nước (DOLAB – www.dolab.gov.vn) hoặc liên hệ trực tiếp Sở LĐTBXH tỉnh Hải Dương trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.
• Một số công ty có trụ sở chính ở Hà Nội hoặc các tỉnh khác nhưng có chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc hoạt động tuyển dụng tại Hải Dương. Người lao động cần làm rõ tư cách pháp lý và phạm vi hoạt động của các chi nhánh/văn phòng này.

Danh sách tham khảo:

(Do tính chất cần xác thực thông tin liên tục và tránh quảng cáo trực tiếp, việc liệt kê cụ thể tên 14+ công ty với đầy đủ thông tin (địa chỉ, GPKD, web, điện thoại, thị trường, ngành nghề…) trong một bài viết tĩnh như thế này là rất khó đảm bảo tính chính xác và cập nhật. Thay vào đó, chúng tôi sẽ nêu một số cái tên thường được nhắc đến và hướng dẫn cách tìm kiếm hiệu quả)

Một số công ty XKLĐ lớn, có uy tín trên toàn quốc và có thể có hoạt động tại Hải Dương (Cần kiểm tra lại):

1. Tổng Công ty Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp quốc phòng (GAET)
2. Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Hợp tác đầu tư Giao thông Vận tải (TRACIMEXCO)
3. Công ty TNHH MTV Xuất khẩu lao động – Thương mại và Du lịch SOVILACO
4. Công ty Cổ phần Dịch vụ Xuất khẩu lao động và Chuyên gia Thanh Hóa (LEESCO)
5. Công ty Cổ phần Đầu tư và Hợp tác quốc tế Thăng Long (Thăng Long OSC)
6. Công ty Cổ phần Cung ứng Nhân lực Quốc tế và Thương mại (SONA)
7. Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thương mại Hợp tác Nhân lực Quốc tế Việt Nam (VINAINCOMEX)
8. Công ty Cổ phần Phát triển nguồn nhân lực LOD (LOD Corp)
9. Công ty TNHH Nhân lực Mirai
10. Công ty Cổ phần Simco Sông Đà
11. Công ty TNHH Esuhai
12. Công ty Cổ phần Thương mại Phát triển Kỹ thuật và Nhân lực Quốc tế (JVNET)
13. Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Xây dựng Hải Phong (Hải Phong., Jsc)
14. Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC)
15. Công ty TNHH Hợp tác Lao động và Thương mại Thái Bình (TTLC) … và nhiều công ty khác.

Cách tìm kiếm và xác minh công ty tại Hải Dương:

1. Truy cập Website DOLAB: Đây là nguồn thông tin chính thống và đáng tin cậy nhất. Vào mục “Doanh nghiệp XKLĐ”, bạn có thể tìm kiếm theo tên công ty hoặc xem toàn bộ danh sách các công ty đang còn hiệu lực giấy phép.
2. Liên hệ Sở LĐTBXH Hải Dương: Gọi điện thoại hoặc đến trực tiếp Phòng Việc làm – An toàn lao động (hoặc phòng ban chức năng tương đương) của Sở LĐTBXH tỉnh Hải Dương để hỏi về danh sách các công ty được phép hoạt động tuyển dụng lao động trên địa bàn tỉnh.
3. Tìm kiếm trên Internet: Sử dụng các từ khóa như “công ty xuất khẩu lao động uy tín tại Hải Dương”, “danh sách công ty XKLĐ được cấp phép ở Hải Dương”, “tư vấn XKLĐ Hải Dương”… Tuy nhiên, cần hết sức cẩn trọng với các kết quả quảng cáo và các bài viết PR trá hình. Luôn kiểm chứng lại thông tin qua kênh chính thống (DOLAB, Sở LĐTBXH).
4. Tham khảo thông tin từ các Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Hải Dương: Các trung tâm này thường có thông tin về các đơn vị XKLĐ hợp pháp đang tuyển dụng.
5. Hỏi ý kiến người đi trước: Tìm hiểu qua bạn bè, người thân, hàng xóm đã từng đi XKLĐ thành công qua các công ty cụ thể.

Khi đã có danh sách các công ty tiềm năng, hãy áp dụng các tiêu chí đánh giá đã nêu ở Phần III để lựa chọn đơn vị phù hợp nhất. Đừng ngần ngại đặt câu hỏi trực tiếp cho công ty về giấy phép, quy trình, chi phí, hợp đồng, chính sách hỗ trợ… Một công ty uy tín sẽ luôn sẵn sàng cung cấp thông tin minh bạch và giải đáp thắc mắc của bạn một cách rõ ràng.

V. Quy trình chung khi tham gia XKLĐ qua công ty được cấp phép: Các bước cần thực hiện

Khi đã lựa chọn được một công ty XKLĐ uy tín và được cấp phép, người lao động sẽ trải qua một quy trình gồm nhiều bước khá chặt chẽ và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Quy trình này có thể có một vài khác biệt nhỏ tùy thuộc vào công ty, thị trường và đơn hàng cụ thể, nhưng về cơ bản sẽ bao gồm các giai đoạn chính sau:

A. Bước 1: Tìm hiểu thông tin, Tư vấn và Đăng ký

• Chủ động tìm hiểu: Người lao động tự tìm hiểu thông tin về XKLĐ, các thị trường, ngành nghề, điều kiện, chi phí… qua các kênh thông tin đáng tin cậy (website DOLAB, Sở LĐTBXH, báo chí chính thống, công ty uy tín).
• Liên hệ công ty: Đến trực tiếp trụ sở, chi nhánh công ty hoặc liên hệ qua điện thoại, website để được tư vấn chi tiết. Nên chuẩn bị sẵn các câu hỏi về:
  • Các đơn hàng hiện có (ngành nghề, công việc cụ thể, địa điểm làm việc, mức lương, thời hạn hợp đồng…).
  • Điều kiện tuyển dụng (độ tuổi, chiều cao, cân nặng, trình độ học vấn, kinh nghiệm, tay nghề, sức khỏe…).
  • Quy trình tuyển chọn, đào tạo.
  • Tổng chi phí dự kiến và các khoản phải nộp.
  • Quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động.
• Đăng ký tham gia: Nếu cảm thấy phù hợp và đáp ứng đủ điều kiện sơ bộ, người lao động sẽ điền vào phiếu đăng ký tham gia chương trình theo mẫu của công ty và nộp các giấy tờ tùy thân cơ bản (CMND/CCCD, sổ hộ khẩu…). Công ty có thể yêu cầu một khoản phí hồ sơ ban đầu (thường không lớn).

B. Bước 2: Sơ tuyển và Kiểm tra đầu vào

• Kiểm tra hồ sơ: Công ty kiểm tra tính đầy đủ, hợp lệ của hồ sơ đăng ký.
• Phỏng vấn sơ tuyển: Công ty tiến hành phỏng vấn để đánh giá sơ bộ về ngoại hình, sức khỏe, kinh nghiệm, kỹ năng giao tiếp, động cơ và quyết tâm đi làm việc ở nước ngoài của ứng viên.
• Kiểm tra tay nghề (nếu cần): Đối với các đơn hàng yêu cầu tay nghề (thợ hàn, may, xây dựng…), công ty có thể tổ chức kiểm tra tay nghề thực tế.
• Kiểm tra thể lực: Một số đơn hàng có thể yêu cầu kiểm tra thể lực ban đầu (chống đẩy, chạy…).

C. Bước 3: Khám sức khỏe tổng quát

• Bắt buộc: Đây là bước bắt buộc và rất quan trọng. Người lao động phải đủ điều kiện sức khỏe theo quy định của nước tiếp nhận lao động và của từng đơn hàng cụ thể.
• Địa điểm khám: Người lao động sẽ được công ty hướng dẫn đến khám sức khỏe tại các bệnh viện được Bộ Y tế công nhận đủ tiêu chuẩn khám sức khỏe cho người đi làm việc ở nước ngoài (ví dụ: Bệnh viện Tràng An, Bệnh viện Giao thông Vận tải…). Tuyệt đối không khám ở các phòng khám tư nhân không đủ chức năng.
• Nội dung khám: Khám tổng thể nội, ngoại, da liễu, mắt, tai mũi họng, răng hàm mặt, xét nghiệm máu (viêm gan B, HIV…), xét nghiệm nước tiểu, chụp X-quang phổi…
• Kết quả: Nếu đủ điều kiện sức khỏe, người lao động sẽ được cấp giấy chứng nhận sức khỏe và tiếp tục các bước tiếp theo. Nếu không đủ điều kiện, quy trình sẽ dừng lại.

D. Bước 4: Đào tạo (Ngoại ngữ, Tay nghề, Định hướng)

• Nhập học: Sau khi trúng tuyển sơ bộ và đủ điều kiện sức khỏe, người lao động sẽ nhập học tại trung tâm đào tạo của công ty hoặc đơn vị liên kết.
• Nội dung đào tạo:
  • Ngoại ngữ: Học ngôn ngữ của nước đến (tiếng Nhật, Hàn, Trung, Đức…) theo yêu cầu của đơn hàng, tập trung vào giao tiếp cơ bản và từ vựng chuyên ngành.
  • Kỹ năng nghề: Đối với lao động chưa có tay nghề hoặc cần nâng cao, công ty sẽ tổ chức đào tạo hoặc bổ túc tay nghề.
  • Giáo dục định hướng: Cung cấp kiến thức về pháp luật lao động Việt Nam và nước sở tại, văn hóa, phong tục tập quán, lối sống, cách ứng xử, kỹ năng quản lý tài chính, an toàn lao động, cách xử lý các tình huống phát sinh…
• Thời gian đào tạo: Thường kéo dài từ 4 đến 6 tháng, có thể lâu hơn tùy thuộc vào yêu cầu của thị trường (đặc biệt là tiếng Nhật, tiếng Đức).
• Điều kiện ăn ở: Người lao động thường sẽ ở nội trú tại ký túc xá của trung tâm đào tạo (chi phí ăn ở thường do người lao động tự chi trả hoặc tính vào tổng chi phí).
• Kiểm tra, đánh giá: Trong quá trình đào tạo sẽ có các bài kiểm tra định kỳ để đánh giá năng lực và sự tiến bộ của học viên.

E. Bước 5: Phỏng vấn/Thi tuyển với đối tác nước ngoài

• Hình thức: Sau khi hoàn thành khóa đào tạo cơ bản hoặc đạt trình độ yêu cầu, người lao động sẽ tham gia buổi phỏng vấn/thi tuyển chính thức với đại diện của nghiệp đoàn hoặc công ty tiếp nhận lao động từ nước ngoài. Buổi thi tuyển có thể diễn ra trực tiếp tại Việt Nam hoặc trực tuyến (online).
• Nội dung: Thường bao gồm kiểm tra lại trình độ ngoại ngữ, tay nghề (nếu có), thể lực, kỹ năng và quan trọng nhất là phỏng vấn trực tiếp để đánh giá tác phong, thái độ, sự phù hợp của ứng viên.
• Kết quả: Kết quả trúng tuyển sẽ được thông báo sau buổi thi tuyển. Nếu trúng tuyển, người lao động sẽ chuyển sang giai đoạn hoàn thiện hồ sơ xuất cảnh. Nếu không trúng tuyển, công ty có thể sắp xếp cho tham gia thi tuyển đơn hàng khác (có thể mất thêm thời gian chờ đợi và chi phí đào tạo bổ sung).

F. Bước 6: Hoàn thiện hồ sơ, Xin Visa/Tư cách lưu trú

• Chuẩn bị hồ sơ: Người lao động trúng tuyển sẽ được công ty hướng dẫn hoàn thiện các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của Đại sứ quán/Lãnh sự quán nước tiếp nhận, bao gồm: hộ chiếu, ảnh thẻ, sơ yếu lý lịch, giấy xác nhận tình trạng hôn nhân, giấy xác nhận không tiền án tiền sự, các bằng cấp/chứng chỉ liên quan, giấy chứng nhận sức khỏe, hợp đồng lao động đã ký…
• Nộp hồ sơ xin Visa: Công ty sẽ thay mặt người lao động hoặc hướng dẫn người lao động nộp hồ sơ xin cấp thị thực (visa) hoặc Giấy chứng nhận tư cách lưu trú (COE – đối với Nhật Bản) tại cơ quan đại diện ngoại giao của nước đó tại Việt Nam.
• Thời gian chờ đợi: Thời gian xét duyệt hồ sơ visa/COE có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng tùy thuộc vào từng nước và từng thời điểm.

G. Bước 7: Ký Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài

• Thời điểm ký: Thường được ký sau khi người lao động đã trúng tuyển và trước khi hoàn tất các thủ tục tài chính cuối cùng.
• Nội dung hợp đồng: Phải tuân thủ theo mẫu quy định của MOLISA, ghi rõ các thông tin về bên phái cử (công ty XKLĐ), bên tiếp nhận (chủ sử dụng ở nước ngoài), người lao động, nội dung công việc, địa điểm, thời hạn hợp đồng, mức lương, thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, điều kiện ăn ở, bảo hiểm, chi phí người lao động phải nộp, quyền và nghĩa vụ các bên, cơ chế giải quyết tranh chấp…
• Lưu ý: Người lao động cần đọc kỹ từng điều khoản trong hợp đồng, nếu có điểm nào chưa rõ phải yêu cầu công ty giải thích. Giữ lại một bản hợp đồng gốc để làm căn cứ pháp lý sau này.

H. Bước 8: Nộp chi phí và các khoản bảo lãnh (nếu có)

• Hoàn tất nghĩa vụ tài chính: Sau khi có kết quả visa/tư cách lưu trú và trước ngày xuất cảnh dự kiến, người lao động sẽ phải nộp đầy đủ các khoản chi phí còn lại cho công ty theo thỏa thuận và quy định (phí dịch vụ, vé máy bay…).
• Thu tiền đặt cọc/ký quỹ (nếu có): Một số thị trường hoặc công ty có thể yêu cầu người lao động nộp một khoản tiền đặt cọc hoặc ký quỹ bảo lãnh thực hiện hợp đồng tại ngân hàng (theo quy định của pháp luật) để phòng ngừa rủi ro người lao động bỏ trốn hoặc vi phạm hợp đồng. Khoản tiền này sẽ được hoàn trả sau khi người lao động hoàn thành hợp đồng về nước đúng hạn và không vi phạm kỷ luật. Người lao động cần tìm hiểu kỹ quy định về việc đặt cọc/ký quỹ cho từng thị trường.

I. Bước 9: Xuất cảnh và làm việc tại nước ngoài

• Chuẩn bị cuối cùng: Công ty tổ chức buổi gặp mặt, dặn dò người lao động trước khi lên đường, cung cấp các thông tin cần thiết về chuyến bay, thủ tục nhập cảnh, người đón tại sân bay nước ngoài…
• Xuất cảnh: Công ty bố trí cán bộ đưa người lao động ra sân bay, hỗ trợ làm thủ tục check-in và xuất cảnh.
• Nhập cảnh và tiếp nhận: Khi đến nước sở tại, người lao động sẽ được đại diện của công ty phái cử (nếu có) hoặc đối tác nước ngoài đón tại sân bay, đưa về nơi ở và hướng dẫn các thủ tục ban đầu (đăng ký cư trú, khám sức khỏe lại, làm thẻ ngân hàng…).
• Bắt đầu làm việc: Người lao động được đưa đến nơi làm việc, nhận việc và bắt đầu thực hiện công việc theo hợp đồng dưới sự quản lý của chủ sử dụng lao động.

J. Bước 10: Hỗ trợ tại nước ngoài và Hồi hương

• Quản lý và hỗ trợ: Trong suốt quá trình làm việc, công ty XKLĐ tại Việt Nam và đối tác/chi nhánh tại nước ngoài có trách nhiệm quản lý, theo dõi, hỗ trợ người lao động giải quyết các khó khăn, vướng mắc, bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Người lao động cần giữ liên lạc thường xuyên với công ty.
• Kết thúc hợp đồng: Khi hết hạn hợp đồng, công ty phối hợp với chủ sử dụng làm thủ tục chấm dứt hợp đồng lao động, thanh toán các chế độ (lương tháng cuối, tiền thưởng, bảo hiểm thôi việc – nếu có).
• Hồi hương: Công ty hỗ trợ người lao động làm thủ tục về nước (mua vé máy bay nếu hợp đồng quy định, làm thủ tục xuất cảnh…).
• Thanh lý hợp đồng tại Việt Nam: Sau khi về nước, người lao động đến công ty để làm thủ tục thanh lý Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài, nhận lại các giấy tờ gốc và tiền đặt cọc/ký quỹ (nếu có và đủ điều kiện).

Quy trình trên là một hành trình dài và đòi hỏi sự nỗ lực, kiên trì của người lao động cũng như sự chuyên nghiệp, trách nhiệm của công ty XKLĐ. Việc hiểu rõ từng bước sẽ giúp người lao động chuẩn bị tốt hơn và chủ động hơn trong quá trình tham gia.

VI. Chi phí tham gia Xuất khẩu lao động: Những điều cần biết và Minh bạch tài chính

Một trong những vấn đề được người lao động quan tâm hàng đầu khi tìm hiểu về XKLĐ chính là chi phí. Việc phải bỏ ra một số tiền ban đầu không nhỏ là rào cản lớn đối với nhiều gia đình, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Hiểu rõ về các loại chi phí, mức phí hợp lý theo quy định và các nguồn hỗ trợ tài chính là rất quan trọng để tránh bị lừa đảo và lập kế hoạch tài chính phù hợp.

A. Các loại chi phí theo quy định pháp luật

Theo Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và các văn bản hướng dẫn, người lao động có thể phải chi trả các khoản chi phí chính sau (tùy thuộc vào thị trường và hợp đồng cụ thể):

1. Phí dịch vụ: Đây là khoản phí trả cho công ty XKLĐ để thực hiện các công việc liên quan đến việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài (tìm kiếm, phát triển thị trường, đàm phán, ký kết hợp đồng cung ứng, quản lý lao động…). Mức trần phí dịch vụ được nhà nước quy định khác nhau cho từng thị trường. Ví dụ:
   • Nhật Bản (Thực tập sinh kỹ năng): Không quá 01 tháng tiền lương theo hợp đồng cho mỗi 12 tháng làm việc. Với hợp đồng 3 năm, tổng phí dịch vụ không quá 03 tháng lương. Đặc biệt, đối với chương trình thực tập sinh điều dưỡng, hộ lý đi Nhật theo hiệp định Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA), người lao động được miễn phí dịch vụ.
   • Đài Loan: Mức phí dịch vụ cũng tương tự, không quá 01 tháng lương cơ bản theo hợp đồng/năm làm việc.
   • Hàn Quốc (Chương trình EPS): Người lao động chỉ nộp một khoản chi phí hành chính theo quy định của Bộ LĐTBXH (thường không cao), không phải nộp phí dịch vụ cho doanh nghiệp.
   • Các thị trường khác: Mức phí dịch vụ cũng được khống chế theo quy định, thường không vượt quá 03 tháng tiền lương theo hợp đồng.
2. Tiền môi giới (Nếu có và được phép): Theo luật hiện hành, tiền môi giới là khoản chi phí mà bên đối tác nước ngoài có thể thu để bù đắp chi phí tìm kiếm, phát triển hợp đồng cung ứng lao động. Người lao động chỉ phải trả tiền môi giới nếu hai bên (công ty Việt Nam và đối tác nước ngoài) có thỏa thuận và được sự chấp thuận của Bộ LĐTBXH. Mức trần tiền môi giới cũng được quy định cụ thể cho từng thị trường (ví dụ: Đài Loan không quá 400 USD/hợp đồng 3 năm đối với lao động nhà máy). Tuy nhiên, người lao động cần hết sức cảnh giác với các khoản thu mập mờ dưới danh nghĩa “phí môi giới” không đúng quy định.
3. Chi phí làm thủ tục: Bao gồm chi phí làm hộ chiếu, visa/tư cách lưu trú, khám sức khỏe, lý lịch tư pháp… Các khoản này thường thu theo hóa đơn, chứng từ thực tế của cơ quan cấp hoặc bệnh viện.
4. Chi phí đào tạo: Người lao động phải chi trả chi phí cho khóa đào tạo ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết và giáo dục định hướng trước khi đi. Chi phí đào tạo nghề (nếu có) cũng do người lao động chi trả theo thỏa thuận với công ty hoặc cơ sở đào tạo. Mức phí đào tạo phải được công khai và hợp lý.
5. Tiền vé máy bay: Thông thường, người lao động sẽ phải tự chi trả tiền vé máy bay lượt đi, trừ một số chương trình đặc biệt hoặc có thỏa thuận khác trong hợp đồng.
6. Tiền đặt cọc/Ký quỹ (Như đã đề cập ở Phần V): Khoản tiền này nhằm đảm bảo người lao động thực hiện đúng hợp đồng và sẽ được hoàn trả khi kết thúc hợp đồng đúng quy định. Mức đặt cọc/ký quỹ tối đa được pháp luật quy định cho từng thị trường.

B. Mức trần chi phí và sự khác biệt giữa các thị trường

Nhà nước Việt Nam đã có những quy định khá cụ thể về mức trần đối với các khoản phí chính (phí dịch vụ, tiền môi giới, tiền đặt cọc) nhằm bảo vệ người lao động, tránh tình trạng “loạn phí”.

• Nhật Bản: Chi phí đi Nhật theo diện Thực tập sinh kỹ năng thường dao động từ khoảng 80 triệu đến 160 triệu đồng (tùy đơn hàng, công ty, thời điểm), bao gồm tất cả các khoản phí nêu trên (trừ tiền đặt cọc thường không áp dụng phổ biến). Chương trình Kỹ năng đặc định có thể có chi phí thấp hơn nếu người lao động đã có kinh nghiệm và tiếng Nhật. Chương trình điều dưỡng VJEPA gần như miễn phí.
• Hàn Quốc (EPS): Chi phí đi Hàn theo chương trình cấp phép việc làm (EPS) là thấp nhất, chỉ khoảng 630 USD (theo quy định cũ, cần cập nhật) bao gồm chi phí thủ tục, vé máy bay, bảo hiểm rủi ro… Người lao động không phải trả phí dịch vụ cho công ty mà chỉ nộp chi phí hành chính cho Trung tâm Lao động ngoài nước (COLAB).
• Đài Loan: Chi phí đi Đài Loan thường dao động từ 3000 USD đến 5500 USD (tùy ngành nghề, công ty), bao gồm phí dịch vụ, môi giới (nếu có), vé máy bay, visa, đào tạo…
• Châu Âu (Đức, Romania, Ba Lan…): Chi phí đi các nước Châu Âu thường cao hơn do yêu cầu về trình độ ngoại ngữ (tiếng Đức, tiếng Anh) và kỹ năng cao hơn, chi phí vé máy bay, visa cũng đắt đỏ hơn. Tổng chi phí có thể lên tới vài nghìn Euro. Tuy nhiên, một số chương trình điều dưỡng đi Đức có thể được hỗ trợ chi phí đào tạo và vé máy bay.

Lưu ý: Các con số trên chỉ là ước tính và có thể thay đổi. Người lao động cần hỏi rõ tổng chi phí dự kiến cho đơn hàng cụ thể mà mình quan tâm và yêu cầu công ty cung cấp bảng kê chi tiết.

C. Các khoản chi phí “ẩn”, chi phí phát sinh cần cảnh giác

Ngoài các khoản chi phí hợp pháp, người lao động cần hết sức cảnh giác với các loại chi phí bất hợp lý hoặc chi phí “ẩn” mà các công ty thiếu uy tín hoặc môi giới lừa đảo thường vẽ ra để trục lợi:

• Phí “chống trượt” phỏng vấn: Yêu cầu nộp tiền để đảm bảo đỗ phỏng vấn. Đây là hành vi lừa đảo.
• Phí “đặt cọc giữ chỗ”: Thu tiền cọc rất cao ngay từ khi đăng ký, trước cả khi khám sức khỏe hay thi tuyển.
• Phí “quản lý”, “hỗ trợ”… không rõ ràng: Đặt ra nhiều loại phí với tên gọi mập mờ, không có trong quy định.
• Thu phí đào tạo cao hơn nhiều so với thực tế: Chất lượng đào tạo không tương xứng với học phí.
• Yêu cầu nộp tiền “bồi dưỡng” cho người phỏng vấn, người làm thủ tục…
• Thu tiền sai quy định về mức trần: Thu phí dịch vụ, môi giới cao hơn mức nhà nước cho phép.
• Không hoàn trả các khoản phí khi người lao động không trúng tuyển hoặc không đi được vì lý do chính đáng (theo thỏa thuận hoặc quy định).

D. Chính sách hỗ trợ vay vốn của nhà nước

Để hỗ trợ người lao động có hoàn cảnh khó khăn trang trải chi phí đi XKLĐ, Nhà nước có chính sách cho vay vốn ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách Xã hội (VBSP).

• Đối tượng: Lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách, người dân tộc thiểu số, lao động bị thu hồi đất nông nghiệp… (theo quy định cụ thể từng thời kỳ).
• Mức vay: Có thể lên đến 100% chi phí đi XKLĐ theo hợp đồng đã ký.
• Lãi suất: Ưu đãi, thấp hơn nhiều so với lãi suất thị trường.
• Thủ tục: Người lao động liên hệ với UBND xã/phường nơi cư trú và phòng giao dịch VBSP cấp huyện để được hướng dẫn cụ thể.
• Vai trò của công ty XKLĐ: Các công ty uy tín thường sẽ tư vấn và hỗ trợ người lao động đủ điều kiện làm thủ tục vay vốn này.

Ngoài ra, một số ngân hàng thương mại cũng có các gói vay tín chấp hoặc thế chấp dành cho người đi XKLĐ, tuy nhiên lãi suất thường cao hơn.

E. Lời khuyên về quản lý tài chính khi đi XKLĐ

• Lập kế hoạch rõ ràng: Xác định rõ mục tiêu tài chính khi đi XKLĐ (trả nợ, tích lũy vốn, đầu tư…).
• Tìm hiểu kỹ chi phí: Nắm rõ tất cả các khoản phải chi trả, so sánh giữa các công ty.
• Ưu tiên vay vốn ưu đãi: Nếu đủ điều kiện, hãy tận dụng nguồn vốn vay từ Ngân hàng Chính sách Xã hội.
• Cẩn trọng với vay “nóng”, tín dụng đen: Tránh vay mượn với lãi suất cao vì sẽ tạo áp lực trả nợ rất lớn.
• Chi tiêu hợp lý ở nước ngoài: Lập kế hoạch chi tiêu tiết kiệm, tránh sa đà vào mua sắm, cờ bạc…
• Gửi tiền về nhà đều đặn: Có kế hoạch gửi tiền về giúp gia đình trang trải và tích lũy.
• Tìm hiểu về cách chuyển tiền an toàn, phí thấp.

Minh bạch về tài chính và có kế hoạch quản lý chi tiêu hợp lý là yếu tố quan trọng giúp người lao động yên tâm làm việc và đạt được mục tiêu kinh tế khi tham gia XKLĐ.

VII. Các thị trường XKLĐ phổ biến và tiềm năng cho lao động Hải Dương: Đa dạng lựa chọn, Nắm bắt cơ hội

Lao động từ Hải Dương, với đặc điểm cần cù, chịu khó, khéo léo và có trình độ học vấn tương đối tốt, có cơ hội tham gia vào nhiều thị trường lao động quốc tế khác nhau. Việc lựa chọn thị trường phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như ngành nghề mong muốn, trình độ bản thân, khả năng tài chính và mục tiêu dài hạn. Dưới đây là tổng quan về một số thị trường phổ biến và tiềm năng:

A. Nhật Bản: Thị trường trọng điểm, yêu cầu cao, đãi ngộ tốt

Nhật Bản luôn là thị trường thu hút đông đảo lao động Việt Nam nhất, bao gồm cả lao động từ Hải Dương, bởi những lý do sau:

• Nhu cầu lớn và đa dạng: Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động trầm trọng trong nhiều ngành nghề.
• Mức lương hấp dẫn: Thu nhập của thực tập sinh và lao động kỹ năng đặc định tại Nhật Bản thuộc nhóm cao so với các thị trường châu Á khác.
• Môi trường làm việc chuyên nghiệp: Cơ hội học hỏi công nghệ tiên tiến, tác phong làm việc kỷ luật, khoa học.
• Chế độ phúc lợi tốt: Người lao động được hưởng các chế độ bảo hiểm (y tế, hưu trí, thất nghiệp) theo luật pháp Nhật Bản.
• An ninh, xã hội ổn định: Nhật Bản là một quốc gia an toàn với môi trường sống văn minh.

Các chương trình/diện đi phổ biến:

1. Thực tập sinh kỹ năng (TTS): Đây là chương trình phổ biến nhất, dành cho lao động phổ thông hoặc có tay nghề cơ bản.
   • Ngành nghề: Rất đa dạng, bao gồm cơ khí (tiện, phay, bào, hàn), điện tử (lắp ráp linh kiện), xây dựng (giàn giáo, cốt pha, xây trát), nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi), chế biến thực phẩm, dệt may, đóng gói, kiểm tra sản phẩm, điều dưỡng/hộ lý…
   • Điều kiện: Tuổi thường từ 18-35 (một số đơn hàng có thể nới lỏng), tốt nghiệp THCS hoặc THPT trở lên, đủ điều kiện sức khỏe (không mắc các bệnh truyền nhiễm như viêm gan B, HIV, lao phổi…), không có tiền án tiền sự. Yêu cầu về tiếng Nhật thường là N5-N4 tùy đơn hàng.
   • Thời hạn hợp đồng: Thường là 3 năm, có thể gia hạn thêm 2 năm (nếu đủ điều kiện chuyển sang giai đoạn 3) hoặc chuyển sang diện Kỹ năng đặc định.
   • Chi phí: Như đã đề cập, dao động 80-160 triệu đồng.
2. Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou): Chương trình mới hơn, dành cho lao động đã có kinh nghiệm làm việc và trình độ tiếng Nhật nhất định (tương đương N4 trở lên) và/hoặc đã hoàn thành chương trình TTS.
   • Ngành nghề: Hiện có 14 ngành nghề được cấp phép (nông nghiệp, ngư nghiệp, xây dựng, chế biến thực phẩm, nhà hàng, khách sạn, điều dưỡng, vệ sinh tòa nhà, công nghiệp vật liệu, đóng tàu, sửa chữa ô tô, hàng không, điện-điện tử).
   • Ưu điểm: Mức lương thường cao hơn TTS, chế độ đãi ngộ tốt hơn, có thể làm việc dài hạn (Tokutei Ginou loại 2 có thể xin vĩnh trú), có thể bảo lãnh gia đình (đối với loại 2), chi phí đi thường thấp hơn nếu đã có nền tảng.
   • Điều kiện: Phải thi đỗ kỳ thi kỹ năng nghề và kỳ thi năng lực tiếng Nhật theo yêu cầu của từng ngành.
3. Kỹ sư, Kỹ thuật viên: Dành cho lao động có trình độ cao đẳng, đại học trở lên thuộc các chuyên ngành kỹ thuật (cơ khí, điện, IT, xây dựng…).
   • Ưu điểm: Mức lương cao, chế độ đãi ngộ tốt nhất, cơ hội phát triển sự nghiệp và định cư lâu dài.
   • Điều kiện: Bằng cấp chuyên môn phù hợp, trình độ tiếng Nhật tốt (thường từ N3-N2 trở lên), kinh nghiệm làm việc.

Lưu ý khi đi Nhật: Chi phí sinh hoạt khá cao, yêu cầu kỷ luật lao động rất nghiêm ngặt, cần nỗ lực học tiếng Nhật để hòa nhập tốt.

B. Hàn Quốc: Thu nhập cao, cạnh tranh lớn (Chương trình EPS và Thuyền viên)

Hàn Quốc cũng là thị trường rất hấp dẫn với mức lương cao và điều kiện làm việc tương đối tốt. Tuy nhiên, việc đi Hàn Quốc chủ yếu thông qua các chương trình do chính phủ quản lý, tính cạnh tranh cao.

1. Chương trình EPS (Employment Permit System): Chương trình hợp tác giữa Bộ LĐTBXH Việt Nam và Bộ Việc làm Lao động Hàn Quốc, do Trung tâm Lao động ngoài nước (COLAB) trực tiếp triển khai.
   • Ngành nghề: Chủ yếu là sản xuất chế tạo, nông nghiệp, ngư nghiệp, xây dựng, dịch vụ (ít hơn).
   • Điều kiện: Tuổi từ 18-39, đủ điều kiện sức khỏe, không có tiền án tiền sự, không thuộc diện bị cấm xuất cảnh Việt Nam hoặc cấm nhập cảnh Hàn Quốc. Quan trọng nhất là phải thi đỗ kỳ thi năng lực tiếng Hàn (EPS-TOPIK) do phía Hàn Quốc tổ chức.
   • Quy trình: Đăng ký dự thi tiếng Hàn -> Thi đỗ -> Nộp hồ sơ đăng ký dự tuyển -> Chờ chủ sử dụng lao động Hàn Quốc lựa chọn qua mạng -> Ký hợp đồng -> Tham gia khóa bồi dưỡng kiến thức cần thiết -> Xuất cảnh.
   • Ưu điểm: Chi phí đi rất thấp (chỉ khoảng 630 USD theo quy định), quy trình minh bạch do cơ quan nhà nước thực hiện, lương và chế độ đảm bảo theo luật Hàn Quốc.
   • Nhược điểm: Tỷ lệ chọi thi tiếng Hàn rất cao, thời gian chờ đợi để được chủ lựa chọn có thể kéo dài và không chắc chắn.
2. Thuyền viên tàu cá gần bờ/xa bờ: Đi theo hợp đồng cung ứng giữa các công ty XKLĐ Việt Nam được cấp phép và các đối tác Hàn Quốc.
   • Điều kiện: Nam giới, có sức khỏe tốt, chịu được sóng gió, có thể yêu cầu kinh nghiệm đi biển.
   • Lưu ý: Công việc vất vả, nguy hiểm hơn, nhưng thu nhập thường rất cao. Cần lựa chọn công ty phái cử uy tín để đảm bảo quyền lợi.

Lưu ý khi đi Hàn: Áp lực công việc cao, văn hóa làm việc nhanh, cần học tiếng Hàn tốt. Tình trạng lao động bỏ trốn tại Hàn Quốc khá phức tạp, ảnh hưởng đến chính sách tiếp nhận chung.

C. Đài Loan: Thị trường truyền thống, đa dạng ngành nghề, chi phí vừa phải

Đài Loan là thị trường XKLĐ truyền thống, tiếp nhận số lượng lớn lao động Việt Nam trong nhiều năm qua.

• Ngành nghề: Phổ biến nhất là công nhân nhà máy (điện tử, dệt may, cơ khí, thực phẩm…), xây dựng, nông nghiệp, khán hộ công (chăm sóc người già, người bệnh tại gia đình hoặc viện dưỡng lão), giúp việc gia đình.
• Điều kiện: Tuổi thường từ 18-45 (tùy ngành), sức khỏe tốt, trình độ học vấn thường không yêu cầu cao (THCS hoặc THPT). Yêu cầu tiếng Trung không quá khắt khe như tiếng Nhật, Hàn ở giai đoạn đầu.
• Ưu điểm: Chi phí đi thấp hơn Nhật Bản, Hàn Quốc (EPS), thủ tục tương đối nhanh gọn, yêu cầu đầu vào không quá cao, nhiều việc làm thêm. Văn hóa có nét tương đồng, dễ hòa nhập hơn.
• Nhược điểm: Mức lương cơ bản thấp hơn Nhật, Hàn. Điều kiện làm việc, ăn ở có thể không tốt bằng ở một số nhà máy, công trường. Vấn đề phí môi giới cần được kiểm soát chặt chẽ để tránh bị thu quá quy định. Tình trạng lao động bỏ trốn cũng là một vấn đề.

Lưu ý khi đi Đài Loan: Cần tìm hiểu kỹ về công ty tiếp nhận và điều kiện làm việc cụ thể. Nắm rõ quy định về chi phí để tránh bị lừa.

D. Châu Âu (Đức, Romania, Ba Lan, Hungary…): Thị trường mới nổi, tiềm năng lớn, yêu cầu cao

Trong những năm gần đây, các nước châu Âu đang nổi lên như những thị trường XKLĐ tiềm năng mới với nhu cầu lao động trong một số lĩnh vực cụ thể.

• Ngành nghề:
  • Đức: Nhu cầu lớn về điều dưỡng viên chăm sóc người già, người bệnh. Ngoài ra còn có các ngành nhà hàng, khách sạn, xây dựng, cơ khí.
  • Romania, Ba Lan, Hungary, Slovakia…: Chủ yếu là lao động trong lĩnh vực xây dựng, cơ khí (thợ hàn, lắp ráp), nông nghiệp, nhà máy sản xuất.
• Điều kiện:
  • Đức (Điều dưỡng): Yêu cầu khắt khe về trình độ tiếng Đức (thường là B1-B2), phải có bằng cấp chuyên môn điều dưỡng (trung cấp trở lên) hoặc tham gia chương trình đào tạo chuyển đổi tại Việt Nam/Đức. Sức khỏe tốt, lý lịch tư pháp trong sạch.
  • Các nước Đông Âu: Yêu cầu về ngoại ngữ (thường là tiếng Anh cơ bản hoặc tiếng bản địa) và tay nghề có thể thấp hơn Đức, nhưng vẫn cần đáp ứng tiêu chuẩn của châu Âu.
• Ưu điểm: Mức lương và chế độ đãi ngộ theo tiêu chuẩn châu Âu (cao hơn đáng kể so với châu Á), môi trường sống văn minh, cơ hội học hỏi và phát triển tốt, một số nước có chính sách định cư thông thoáng hơn sau một thời gian làm việc và đóng góp.
• Nhược điểm: Chi phí đi ban đầu thường cao (trừ một số chương trình điều dưỡng đi Đức được hỗ trợ). Yêu cầu về ngôn ngữ và kỹ năng khắt khe hơn. Khác biệt văn hóa lớn, khí hậu lạnh hơn. Quy trình thủ tục có thể phức tạp và kéo dài.

Lưu ý khi đi Châu Âu: Cần chuẩn bị tâm lý cho sự khác biệt văn hóa lớn. Tập trung học tốt ngoại ngữ là yếu tố then chốt. Tìm hiểu kỹ về luật pháp lao động và quy định cư trú của nước đến.

E. Các thị trường khác

Ngoài các thị trường trên, lao động Hải Dương cũng có thể tìm kiếm cơ hội tại một số quốc gia và khu vực khác như:

• Trung Đông (Ả Rập Xê Út, Qatar, UAE…): Chủ yếu là lao động xây dựng, dịch vụ (khách sạn, giúp việc). Cần tìm hiểu kỹ về điều kiện làm việc, văn hóa Hồi giáo và lựa chọn công ty uy tín do thị trường này tiềm ẩn nhiều rủi ro về quyền lợi lao động.
• Singapore: Nhu cầu lao động dịch vụ (nhà hàng, khách sạn), kỹ thuật viên, lao động có tay nghề. Yêu cầu tiếng Anh hoặc tiếng Trung. Chi phí sinh hoạt đắt đỏ.
• Malaysia: Thị trường truyền thống nhưng thu nhập không cao bằng các nước khác. Ngành nghề chủ yếu là sản xuất, xây dựng, nông nghiệp.
• Úc, Canada: Đây là các thị trường định cư, đòi hỏi trình độ chuyên môn, ngoại ngữ rất cao và quy trình xét duyệt phức tạp, thường không thuộc kênh XKLĐ thông thường mà là di cư tay nghề.

Lời khuyên lựa chọn thị trường:

• Xác định rõ mục tiêu: Đi để kiếm tiền nhanh, học hỏi kinh nghiệm, hay tìm cơ hội phát triển lâu dài?
• Đánh giá năng lực bản thân: Trình độ học vấn, tay nghề, ngoại ngữ, sức khỏe, khả năng tài chính đến đâu?
• Tìm hiểu kỹ thông tin: Thu thập thông tin chi tiết về từng thị trường, ngành nghề, điều kiện, chi phí, rủi ro…
• Tham khảo ý kiến: Hỏi những người đi trước, chuyên gia tư vấn tại các công ty uy tín.
• Lựa chọn công ty có thế mạnh về thị trường đó.

Việc lựa chọn đúng thị trường và chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp người lao động Hải Dương tối đa hóa cơ hội thành công trên con đường XKLĐ.

VIII. Quyền và Nghĩa vụ cơ bản của người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài: Hiểu luật để bảo vệ mình

Khi tham gia vào thị trường lao động quốc tế, người lao động Việt Nam không chỉ có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật nước sở tại và hợp đồng đã ký, mà còn được hưởng những quyền lợi chính đáng được pháp luật Việt Nam và quốc tế bảo vệ. Việc nắm vững các quyền và nghĩa vụ cơ bản là vô cùng quan trọng để người lao động có thể tự bảo vệ mình và làm việc hiệu quả.

A. Quyền lợi cơ bản của người lao động

Dựa trên Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, các công ước quốc tế và luật pháp nước sở tại, người lao động thường có các quyền cơ bản sau:

1. Quyền được cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác:
   • Được công ty XKLĐ cung cấp miễn phí thông tin về chính sách, pháp luật liên quan đến XKLĐ; quyền, nghĩa vụ của các bên; điều kiện tuyển chọn, đào tạo; thông tin chi tiết về công việc, nơi làm việc, điều kiện làm việc, ăn ở, sinh hoạt, tiền lương, bảo hiểm, chi phí phải nộp…
   • Được nhận và giữ bản gốc Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài sau khi ký kết.
2. Quyền được làm việc trong môi trường an toàn, hợp vệ sinh:
   • Được chủ sử dụng lao động đảm bảo các điều kiện về an toàn lao động, vệ sinh lao động theo tiêu chuẩn của nước sở tại.
   • Được cung cấp đầy đủ trang thiết bị bảo hộ lao động cần thiết.
   • Được thông tin về các yếu tố nguy hiểm, độc hại tại nơi làm việc và các biện pháp phòng ngừa.
3. Quyền về tiền lương và thu nhập:
   • Được trả lương đầy đủ, đúng hạn theo mức lương và hình thức trả lương đã thỏa thuận trong hợp đồng. Mức lương không được thấp hơn mức lương tối thiểu theo quy định của nước sở tại (nếu có).
   • Được trả lương làm thêm giờ, làm việc vào ngày nghỉ, ngày lễ theo đúng quy định của pháp luật nước sở tại và thỏa thuận trong hợp đồng.
   • Được nhận bảng lương chi tiết hàng tháng.
4. Quyền về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi:
   • Được đảm bảo thời giờ làm việc tiêu chuẩn (thường là 8 giờ/ngày, 40-48 giờ/tuần tùy nước).
   • Được nghỉ giải lao giữa ca, nghỉ hàng tuần, nghỉ phép năm, nghỉ lễ, tết theo quy định của nước sở tại và hợp đồng.
5. Quyền về ăn, ở, sinh hoạt:
   • Được chủ sử dụng lao động bố trí chỗ ở đảm bảo các điều kiện cơ bản về vệ sinh, an toàn, không gian (trừ trường hợp có thỏa thuận khác và người lao động tự túc).
   • Được đảm bảo điều kiện đi lại từ nơi ở đến nơi làm việc (nếu ở xa).
   • Điều kiện ăn uống có thể do chủ cung cấp hoặc người lao động tự túc (có trợ cấp hoặc không) tùy theo thỏa thuận.
6. Quyền về bảo hiểm và chăm sóc y tế:
   • Được tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm bắt buộc theo luật pháp nước sở tại (bảo hiểm y tế, bảo hiểm tai nạn lao động, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm hưu trí – tùy nước).
   • Được chăm sóc y tế khi ốm đau, tai nạn theo chế độ bảo hiểm hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng.
7. Quyền được tôn trọng danh dự, nhân phẩm:
   • Không bị đối xử phân biệt, ngược đãi, cưỡng bức lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc.
8. Quyền được chuyển đổi chủ sử dụng (có điều kiện):
   • Trong một số trường hợp nhất định được pháp luật nước sở tại cho phép và theo quy định trong hợp đồng (ví dụ: chủ cũ vi phạm hợp đồng nghiêm trọng, công ty phá sản…), người lao động có thể có quyền xin chuyển sang làm việc cho chủ sử dụng khác. Việc này thường phải thông qua công ty phái cử và cơ quan quản lý lao động.
9. Quyền được khiếu nại, tố cáo:
   • Khi quyền lợi bị vi phạm, người lao động có quyền khiếu nại đến chủ sử dụng lao động, công ty XKLĐ, cơ quan quản lý lao động nước sở tại, hoặc cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài (Đại sứ quán, Ban Quản lý lao động).
10. Quyền được giữ giấy tờ tùy thân: Hộ chiếu và các giấy tờ tùy thân khác là tài sản của người lao động, chủ sử dụng hoặc công ty không có quyền thu giữ trái phép (trừ trường hợp cần thiết để làm thủ tục và phải có giấy biên nhận).
11. Quyền được về nước khi hết hạn hợp đồng hoặc có lý do chính đáng: Được thanh lý hợp đồng và trở về nước khi hoàn thành nghĩa vụ hoặc trong các trường hợp bất khả kháng được pháp luật công nhận.
12. Quyền được quản lý, hỗ trợ từ công ty XKLĐ và cơ quan đại diện Việt Nam: Được công ty phái cử và các cơ quan chức năng của Việt Nam ở nước ngoài bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, hỗ trợ giải quyết các vấn đề phát sinh.

B. Nghĩa vụ cơ bản của người lao động

Song song với quyền lợi, người lao động cũng có những nghĩa vụ quan trọng cần tuân thủ:

1. Tuân thủ Hợp đồng đã ký: Thực hiện đúng các điều khoản đã cam kết trong Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài và Hợp đồng lao động ký với chủ sử dụng (về công việc, thời hạn, nội quy lao động…).
2. Tuân thủ pháp luật nước sở tại: Tôn trọng pháp luật, phong tục tập quán, văn hóa của nước đến làm việc. Không tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp (cờ bạc, ma túy, mại dâm, hoạt động chính trị…).
3. Chấp hành nội quy, quy định của chủ sử dụng lao động: Tuân thủ kỷ luật lao động, quy trình làm việc, quy định về an toàn, vệ sinh tại nơi làm việc và nơi ở (nếu do chủ cung cấp).
4. Làm việc chăm chỉ, có trách nhiệm: Hoàn thành tốt công việc được giao, bảo quản tài sản, máy móc thiết bị của chủ sử dụng.
5. Nộp các khoản chi phí đúng hạn: Thanh toán đầy đủ các khoản chi phí đi XKLĐ cho công ty theo đúng thỏa thuận và quy định.
6. Giữ gìn sức khỏe: Có ý thức tự bảo vệ sức khỏe, khám chữa bệnh kịp thời khi ốm đau.
7. Không tự ý bỏ việc, bỏ trốn: Đây là hành vi vi phạm hợp đồng và pháp luật nghiêm trọng, gây hậu quả xấu cho bản thân người lao động, công ty phái cử và hình ảnh lao động Việt Nam.
8. Thông báo kịp thời khi có vấn đề: Khi gặp khó khăn, vướng mắc hoặc quyền lợi bị xâm phạm, cần thông báo ngay cho quản lý trực tiếp, công ty phái cử hoặc cơ quan đại diện Việt Nam để được hỗ trợ giải quyết.
9. Về nước đúng hạn khi hết hợp đồng: Trừ trường hợp được gia hạn hợp pháp hoặc chuyển đổi sang diện cư trú khác được phép.
10. Cung cấp thông tin liên lạc chính xác: Đảm bảo công ty phái cử và gia đình có thể liên lạc được khi cần thiết.
11. Tham gia đầy đủ khóa bồi dưỡng kiến thức cần thiết trước khi đi.

C. Vai trò tối quan trọng của Hợp đồng lao động

Hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài và Hợp đồng lao động ký với chủ sử dụng là văn bản pháp lý quan trọng nhất, ràng buộc quyền và nghĩa vụ của các bên. Người lao động cần:

• Đọc kỹ trước khi ký: Hiểu rõ từng điều khoản, đặc biệt là các mục về công việc, lương, thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, bảo hiểm, chi phí, điều kiện chấm dứt hợp đồng.
• Yêu cầu giải thích nếu chưa rõ: Đừng ngần ngại hỏi lại công ty hoặc yêu cầu giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu.
• Không ký vào hợp đồng trống hoặc thông tin sai lệch.
• Giữ gìn cẩn thận bản hợp đồng của mình.
• Sử dụng hợp đồng làm căn cứ khi có tranh chấp.

D. Các kênh hỗ trợ khi gặp vấn đề ở nước ngoài

Khi quyền lợi bị vi phạm hoặc gặp khó khăn, người lao động cần bình tĩnh và tìm kiếm sự hỗ trợ qua các kênh sau (theo thứ tự ưu tiên hoặc tùy tình huống):

1. Quản lý trực tiếp/Bộ phận nhân sự của chủ sử dụng lao động: Trao đổi trực tiếp để giải quyết các vấn đề phát sinh trong công việc hàng ngày.
2. Công ty XKLĐ phái cử tại Việt Nam: Liên hệ qua điện thoại, email, mạng xã hội với cán bộ phụ trách thị trường hoặc đường dây nóng của công ty. Công ty có trách nhiệm can thiệp và phối hợp giải quyết.
3. Chi nhánh/Văn phòng đại diện/Cán bộ đại diện của công ty XKLĐ tại nước sở tại (nếu có): Đây là kênh hỗ trợ trực tiếp và nhanh chóng tại địa bàn.
4. Ban Quản lý lao động Việt Nam thuộc Đại sứ quán/Văn phòng Kinh tế Văn hóa Việt Nam tại nước sở tại: Đây là cơ quan đại diện của Nhà nước Việt Nam, có chức năng bảo vệ quyền lợi công dân, hỗ trợ giải quyết tranh chấp lao động phức tạp. Cần lưu lại địa chỉ, số điện thoại đường dây nóng của các cơ quan này.
5. Đại sứ quán/Lãnh sự quán Việt Nam: Trong các trường hợp nghiêm trọng liên quan đến an ninh, pháp lý, tính mạng…
6. Cơ quan chức năng của nước sở tại: Cảnh sát (trường hợp bị hành hung, đe dọa), cơ quan quản lý lao động địa phương (trường hợp tranh chấp lao động không giải quyết được qua các kênh trên).
7. Các tổ chức phi chính phủ, nghiệp đoàn địa phương (nếu có): Một số tổ chức có thể cung cấp tư vấn pháp lý và hỗ trợ cho lao động nước ngoài.

Việc hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, giữ liên lạc tốt và biết cách tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần thiết sẽ giúp người lao động vượt qua khó khăn và bảo vệ được lợi ích chính đáng của mình trong quá trình làm việc ở nước ngoài.

IX. Cảnh giác với các hình thức lừa đảo trong lĩnh vực XKLĐ: Nhận diện rủi ro, Bảo vệ bản thân

Bên cạnh những cơ hội hấp dẫn, lĩnh vực xuất khẩu lao động cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là nạn lừa đảo từ các công ty “ma”, văn phòng tư vấn trá hình và các đối tượng môi giới bất hợp pháp. Nhẹ dạ cả tin có thể khiến người lao động “tiền mất tật mang”, lâm vào cảnh nợ nần hoặc thậm chí trở thành lao động bất hợp pháp ở nước ngoài. Việc trang bị kiến thức để nhận diện các dấu hiệu lừa đảo và biết cách tự bảo vệ mình là vô cùng cần thiết.

A. Dấu hiệu nhận biết công ty/môi giới lừa đảo

Người lao động cần hết sức cảnh giác khi gặp phải các dấu hiệu sau đây:

1. Không có Giấy phép hoạt động dịch vụ XKLĐ: Đây là dấu hiệu quan trọng nhất. Công ty chỉ có Giấy đăng ký kinh doanh thông thường (ngành nghề tư vấn, giới thiệu việc làm, du học…) hoặc không có bất kỳ giấy tờ pháp lý nào mà vẫn quảng cáo, tuyển dụng đưa người đi làm việc ở nước ngoài.
2. Địa chỉ trụ sở, văn phòng không rõ ràng, mập mờ: Địa chỉ ảo, thường xuyên thay đổi, văn phòng tạm bợ, không có biển hiệu rõ ràng hoặc biển hiệu ghi tên khác.
3. Hứa hẹn “việc nhẹ lương cao” một cách phi thực tế: Đưa ra mức lương cao ngất ngưởng, công việc nhàn hạ, điều kiện đi dễ dàng không cần trình độ, không cần học tiếng, bao đỗ 100%… để đánh vào tâm lý ham muốn của người lao động.
4. Yêu cầu nộp tiền trước với số lượng lớn và không có hóa đơn: Thu các khoản “phí đặt cọc”, “phí giữ chỗ”, “phí chống trượt”… ngay từ đầu với số tiền lớn, không cung cấp hóa đơn, phiếu thu hợp lệ hoặc phiếu thu ghi nội dung mập mờ.
5. Thông tin về đơn hàng, đối tác nước ngoài không minh bạch: Không cung cấp thông tin cụ thể về tên công ty tiếp nhận, địa chỉ làm việc, nội dung công việc chi tiết, điều kiện ăn ở… hoặc thông tin chung chung, không kiểm chứng được.
6. Quy trình tuyển dụng, đào tạo sơ sài, qua loa: Không tổ chức thi tuyển nghiêm túc, không có chương trình đào tạo bài bản hoặc đào tạo chỉ mang tính hình thức.
7. Hợp đồng sơ sài, không đúng mẫu quy định: Sử dụng các loại hợp đồng tự soạn thảo, nội dung chung chung, thiếu các điều khoản quan trọng về quyền lợi, nghĩa vụ, cơ chế giải quyết tranh chấp, hoặc yêu cầu ký vào hợp đồng trống.
8. Tư vấn đi theo đường “du lịch”, “thăm thân” rồi trốn ở lại: Đây là hình thức đưa người đi lao động bất hợp pháp phổ biến, rất rủi ro.
9. Quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội với cam kết chắc chắn: Sử dụng các tài khoản ảo, nhóm kín để đăng tin tuyển dụng với lời lẽ hấp dẫn, cam kết bao đậu, bay nhanh… nhưng không có thông tin pháp nhân rõ ràng.
10. Thúc ép nộp tiền, ký hợp đồng: Tạo áp lực, thúc giục người lao động phải nộp tiền hoặc ký giấy tờ ngay lập tức mà không cho thời gian tìm hiểu, suy nghĩ kỹ.
11. Không có cán bộ tư vấn am hiểu nghiệp vụ: Nhân viên tư vấn nói năng không nhất quán, không nắm rõ quy trình, quy định, né tránh trả lời các câu hỏi về pháp lý, chi phí chi tiết.

B. Các chiêu thức lừa đảo phổ biến

Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng các chiêu thức tinh vi như:

1. Mạo danh công ty uy tín: Lập website, fanpage giả mạo tên tuổi, logo của các công ty XKLĐ lớn, uy tín để lừa người lao động.
2. Thu tiền rồi biến mất: Sau khi thu được một khoản tiền lớn từ nhiều người lao động, đối tượng lừa đảo đóng cửa văn phòng, cắt đứt liên lạc.
3. Lừa đảo chi phí: Thu các khoản phí cao hơn nhiều lần so với quy định, vẽ ra các loại phí không có thật.
4. Đưa đi không đúng nước, đúng việc: Hứa đưa đi Nhật, Hàn nhưng lại đưa sang một nước khác có điều kiện kém hơn, hoặc hứa làm việc nhà máy nhưng thực tế lại làm nông nghiệp vất vả.
5. Làm giả giấy tờ: Làm giả hợp đồng, visa, giấy khám sức khỏe… khiến người lao động gặp rắc rối pháp lý khi xuất nhập cảnh hoặc làm việc.
6. Lợi dụng chương trình du học để đưa đi lao động “chui”: Tư vấn đi du học nhưng thực chất mục đích chính là để người lao động bỏ học đi làm thêm quá giờ hoặc làm việc bất hợp pháp.
7. Lừa đảo qua mạng: Đăng tin tuyển dụng hấp dẫn trên mạng, yêu cầu chuyển khoản tiền đặt cọc hoặc phí hồ sơ online rồi chặn liên lạc.
8. “Cò mồi” địa phương: Các đối tượng môi giới ở các vùng quê, lợi dụng sự thiếu hiểu biết và quan hệ quen biết để dụ dỗ, thu tiền của người lao động rồi chuyển cho các công ty lừa đảo hoặc ôm tiền bỏ trốn.

C. Cách tự bảo vệ bản thân: “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”

Để tránh trở thành nạn nhân của lừa đảo XKLĐ, người lao động cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

1. Kiểm tra kỹ Giấy phép của công ty: Luôn yêu cầu xem bản gốc hoặc bản sao công chứng Giấy phép hoạt động dịch vụ XKLĐ và tự mình kiểm tra lại trên website của DOLAB (www.dolab.gov.vn). Tuyệt đối không giao dịch với công ty không có giấy phép hoặc giấy phép đã hết hạn/bị thu hồi.
2. Tìm hiểu thông tin đa chiều: Không chỉ nghe thông tin từ một phía (công ty, môi giới). Hãy tìm hiểu thêm qua Sở LĐTBXH Hải Dương, Trung tâm Dịch vụ việc làm, báo chí chính thống, người thân, bạn bè đã đi…
3. Cảnh giác với lời hứa hẹn phi thực tế: Không có “việc nhẹ lương cao” dễ dàng. Mọi cơ hội đều đòi hỏi sự nỗ lực, chi phí và quy trình nhất định.
4. Yêu cầu minh bạch về chi phí: Hỏi rõ tất cả các khoản phải nộp, yêu cầu bảng kê chi tiết và chỉ nộp tiền khi có phiếu thu hợp lệ, đúng tên công ty có giấy phép. So sánh mức phí với quy định của nhà nước.
5. Đọc kỹ hợp đồng trước khi ký: Không ký vào bất kỳ giấy tờ nào nếu chưa đọc kỹ, chưa hiểu rõ hoặc còn thấy điều khoản bất lợi, mập mờ. Giữ lại bản hợp đồng của mình.
6. Không giao giấy tờ gốc tùy thân: Không giao bản gốc CMND/CCCD, sổ hộ khẩu, bằng cấp cho công ty hoặc môi giới (trừ trường hợp nộp hồ sơ xin visa tại Đại sứ quán và có giấy biên nhận rõ ràng).